Boeddha’s basics 7: juiste spreken

Er zit een verschil tussen de uitspraak ‘Ik ben boos’ en de uitspraak ‘Ik ben boos op jou.’ De laatste legt de oorzaak van mijn boosheid buiten mezelf en voegt daarmee iets toe aan datgene wat ik aan den lijve ervaar. Ze scheidt de intimiteit van die directe ervaring in een subject en een object. De eerste uitspraak echter, drukt precies uit wat zich in mijn leven voordoet, zonder dat daarin ook maar enige afstand wordt gecreëerd. Dit spreken vanuit de intimiteit met de ervaring is wat we het ‘juiste spreken’ kunnen noemen. Het drukt in een ongehinderde stroom onmiddellijk uit wat is.

Het juiste spreken is spreken vanuit de onderbuik, een ‘buikspreken’, dichtbij mezelf, waarin ik geen woord heb gesproken. Het is een uitspreken van mijn diepste essentie. Niet een spreken vanuit mijn ‘ik’, dat onverzettelijke bastion dat gescheiden is van de rest van de wereld en als een eiland is in de situatie. Het is een spreken vanuit het zelf dat alles omvat. Het juiste spreken drukt de situatie uit precies zoals ze is en het zelf is hierin de pijp waardoorheen de situatie stroomt. Als in deze stroom geen positie wordt ingenomen, maar onmiddellijk tot expressie wordt gebracht, dan stroomt de situatie door mijn spreken heen en stroomt mijn essentie.

Hoe blijf ik dichtbij mezelf in mijn spreken en dichtbij de situatie? Als ik besef dat ik afdwaal van wat concreet is, van wat in het vlees is en afstand neem, mezelf afscheid, terugdeins, me verzet, ik stelling neem en vervolgens vaar op mijn oude, diep ingesleten patronen van denken, zien en spreken, mijn ‘stokpaardjes’, dan kan ik vanuit dit besef terugkeren naar de situatie zoals ze is, deze vlezige situatie, dit stromende lichaam. Ik voel het, de situatie resoneert in elke porie, in ben haar en druk uit wat is.

Sprekend dichtbij mezelf en afgestemd op de situatie, volg ik moeiteloos de intenties die over het juiste spreken zijn gegeven onder de Tien Grote Mahayana Voornemens: niet liegen, niet kwaad spreken over anderen en mezelf niet verheffen ten koste van de ander. Ik druk ‘slechts’ mezelf uit, mijn essentie en ben niet bezig met mijn verhouding tot welke ander dan ook.

Wie spreekt daar dan? In het juiste spreken spreek ik niet, maar er wordt door me heen gesproken. Het ‘ik’ blijft buiten spel, het wordt even ‘in de wacht’ gezet en heeft in het juiste spreken nooit een woord gezegd. Het ‘ik’ is een instrument in het verwoorden van wat is, door wat is. Ik word gesproken. Hakkelend en herroepend zoekt het juiste woord naar het juiste woord, en verwoordt daarmee de situatie, geeft haar stem en heeft toch niets gezegd.